Saturday, June 21, 2025

दिल्ली में दिवाली पर वायु प्रदूषण का संकट: हवा में जहर छाया

New Delhi , Latest Updated On - Nov 01 2024 | 10:24:00 AM
ज्ञापन

इस दिवाली, दिल्ली-एनसीआर में वायु गुणवत्ता सूचकांक (AQI) में जबरदस्त गिरावट आई, कई इलाकों में AQI 700 के पार पहुँच गया। पटाखों की भारी आतिशबाजी के कारण, हवा में जहरीले कणों की मात्रा बढ़ गई, जिससे लोगों को सांस लेने में कठिनाई हुई। पिछले साल की तुलना में इस बार प्रदूषण का स्तर अधिक गंभीर रहा, जबकि सरकार ने पटाखों पर प्रतिबंध लगाया था। हालात को देखते हुए स्वास्थ्य पर गंभीर प्रभाव पड़ने की आशंका है।

विज्ञापन



दिवाली के दिन दिल्ली-एनसीआर में वायु गुणवत्ता में बेतहाशा गिरावट आई है। राजधानी के कई इलाकों में वायु गुणवत्ता सूचकांक (AQI) 700 के पार पहुँच गया है, जिससे यह स्थिति गंभीर रूप ले चुकी है। आनंद विहार में AQI 714, डिफेंस कॉलोनी में 631 और पटपड़गंज में 513 दर्ज किया गया।

पटाखों की आतिशबाजी और प्रदूषण की स्थिति

दिवाली की रात, दिल्ली में प्रतिबंधों के बावजूद भारी मात्रा में पटाखे जलाए गए। इसके परिणामस्वरूप, हवा में धुंआ फैल गया और AQI ‘बहुत खराब’ श्रेणी में पहुंच गया। रात 10 बजे AQI 330 तक पहुंच गया, जबकि पिछले दिन यह 307 था। इस साल दिवाली पर, कई क्षेत्रों में पीएम 2.5 के कणों की मात्रा बढ़ने से लोगों को सांस लेने में कठिनाई का सामना करना पड़ा।

पिछले वर्षों की तुलना

पिछले साल दिवाली पर आसमान साफ था, और अनुकूल मौसम के चलते AQI 218 दर्ज किया गया था। लेकिन इस बार मौसम की प्रतिकूल स्थिति, पटाखे जलाने और वाहनों के धुएं ने स्थिति को और बिगाड़ दिया। पिछले 8 वर्षों में दिवाली पर AQI का स्तर लगातार चिंता का विषय रहा है:

  • 2022: 312
  • 2021: 382
  • 2020: 414
  • 2019: 337
  • 2018: 281
  • 2017: 319
  • 2016: 431
स्वास्थ्य पर प्रभाव

दिल्ली में PM 2.5 की बढ़ती सांद्रता से विशेषकर बच्चों, बुजुर्गों और पहले से बीमार व्यक्तियों को गंभीर स्वास्थ्य समस्याएं हो रही हैं। धुंध भरे आसमान ने 2020 के गंभीर प्रदूषण की यादें ताजा कर दी हैं। इस वर्ष, रात 9 बजे पीएम 2.5 और पीएम 10 के स्तर क्रमशः 145.1 और 272 माइक्रोग्राम प्रति घन मीटर तक पहुंच गया।

एनसीआर और अन्य क्षेत्रों की स्थिति

हालांकि, नोएडा, गाजियाबाद और गुरुग्राम में हवा की गुणवत्ता कुछ बेहतर रही, लेकिन फरीदाबाद में AQI 181 दर्ज किया गया। हरियाणा और पंजाब के कई इलाकों में भी AQI ‘खराब’ और ‘बहुत खराब’ श्रेणी में रहा।

सरकारी प्रयास और उल्लंघन

दिल्ली सरकार ने पटाखों के निर्माण, भंडारण, बिक्री और इस्तेमाल पर प्रतिबंध लगाया है। इस बार 377 प्रवर्तन दलों का गठन किया गया था, लेकिन इसके बावजूद पूर्वी और पश्चिमी दिल्ली में नियमों का उल्लंघन हुआ। अधिकारी कानून के उल्लंघन के खिलाफ कार्रवाई करने की योजना बना रहे हैं।

निष्कर्ष

इस दिवाली पर प्रदूषण का स्तर बेहद चिंताजनक है। अगर जल्द ही इस दिशा में ठोस कदम नहीं उठाए गए, तो स्वास्थ्य संकट और अधिक गंभीर हो सकता है। ऐसे में हमें एक जिम्मेदार नागरिक के रूप में पर्यावरण के प्रति अपनी जिम्मेदारी निभानी चाहिए।


विज्ञापन

Related News

ज्ञापन

Newsletter

For newsletter subscribe us

वजञापन
आपकी राय
आप भारती क्रिकेट टी के श्रेष्ठ कप्तान इनमे से किसे मानते हैं?




COMMENTS
All Comments (11)
  • V
    vijaykumar
    vijaykumar@pearlorganisation.com
    25/12/2023
    Lorem ipsum, dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Earum autem perferendis ad libero at cumque ipsa labore consequatur inventore eaque
    A
    arif
    arif@pearlorganisation.com
    25/12/2023
    Lorem ipsum, dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Earum autem perferendis ad libero at cumque ipsa labore consequatur inventore eaque
    A
    ajaykumar
    ajaykumar@pearlorganisation.com
    25/12/2023
    Lorem ipsum, dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Earum autem perferendis ad libero at cumque ipsa labore consequatur inventore eaque
    H
    harshit
    harshit@pearlorganisation.com
    25/12/2023
    very intresting news
    A
    ankitankit
    ankitankit@pearlorganisation.com
    27/12/2023
    Good
    H
    harshit
    harshit@pearlorganisation.com
    29/12/2023
    good news
    R
    rahul+11
    rahul+11@pearlorganisation.com
    15/01/2024
    Nice
    R
    rahul+11
    rahul+11@pearlorganisation.com
    15/01/2024
    Bisarkh police station, during checking at Char Murti intersection, spotted an FZ MOSA carrying two persons towards Surajpur.
    R
    rahul
    rahul@pearlorganisation.com
    02/02/2024
    test
    H
    harshit
    harshit@pearlorganisation.com
    02/02/2024
    अच्छा
    R
    rahul
    rahul@pearlorganisation.com
    08/02/2024
    अच्छा